توضیحات:
کلمه فشار روانی و تنش، اغلب معنی خوشایندی به ذهن متبادر نمی کند، زیرا آنرا با اصطراب و فشار و نگرانی های شدید روانی هم معنی می دانیم. اما حقیقت این است که میزان حداقلی از تنش و فشارهای خفیف رواتی، برای پیشرفت در زندگی لازم است. برای مثال، اگر هیچ گونه استرس و تنشی نداشته باشیم، ممکن است برای امتحان روز بعد خود، تلاشی نکنیم. اما احساس تنشی که هنگام دست روی دست گذاشتن به وجود می آید، ما را بر آن می دارد تا در حد همان تنش شروع به درس خواندن کنیم. هر چقدر آرزوها و اهداف بزرگنری داشته باشیم، تنش و اضطراب بیشتری داریم و همراه با آن، انگیزه بیشتری نیز خواهیم داشت. اما از طرف دیگر، اگر میزان این تنش و استرس درونی از حد معینی (که برای هر فرد متفاوت با دیگری است) بگذرد، مانع از هرگونه تلاشی می شود. به علاوه، خستگی درونی، ذهنی و روانی زیادی نیز به ما تحمیل می کند که ممکن است به اختلالاتی چون اضطراب و افسردگی منجر شود.
فشار های روانی و اضطراب، بر دستگاه عصبی ما اثر می گذارد و از این طریق، سبب تنیدگی و انقباض عضلات بدن می شوند. چنین انقباضی عامل بسیاری از دردها است (مانند بسیاری از سر دردها، بعضی از کمر دردها، گردن درد و...) از سوی دیگر، یکی از ویژگی های دستگاه عصبی، این است که نمی تواند به طور همزمان، انقباض عضلانی و احساس آرامش ایجاد کند. به این ترتیب، همان طور که با بروز اضطراب و تنش، انقباض عضلانی بوجود می آید و آرامش دور می شود با رفع این انقباض، اضطراب و تنش از بدن دور و آرامش جایگزین آن می شود. روش آرام سازی عضلانی، ابزار خوبی است که با توجه به این ویژگی خاص دستگاه عصبی، باعث کاهش تنیدگی و اضطراب در بدن می شود. خشم، اندوه، نفرت، پرخاش و.. به صورت کنترل نشده، بهداشت روانی را به طور جدی تهدید می کند. کنار آمدن با فشارهای روانی نیز در میان مهارتهای زندگی، نقش برجسته ای دارد. زیرا زندگی کردن در محیط های پر تراکم شهری، تصمیم گیری اساسی در مورد تحصیل، شغل، ازدواج و دهها متغیر دیگر، کم و بیش، فرد را در معرض فشارهای روانی قرار میدهد. پژوهشگران مدتهاست که رابطه فشارهای روانی با بیمارهای جسمی و روان شناختی را تایید کرده اند. بیمارهای روانی- تنی (مانند بیماری های دستگاه گوارش، بیمارهای قلبی و به خصوص فشار خون، سر دردهای میگرنی با زندگی همراه با فشارهای روانی رابطه معنی داری دارند. در بعد روان شناختی نیز ادامه فشارهای روانی، بهداشت روان شناختی افراد را به طور جدی در معرض خطر قرار می دهد.
اضطراب، افسردگی و بی اعتمادی به محیط، شایع ترین تبعات قرار گرفتن شخص در محیط فشار را است.
در مورد فشار روانی، توجه به سه نکته ضروری است:
۱) منبع فشار های روانی
۲) شناخت راههای اثر گذاری فشارهای روانی بر انسان
۳) چگونگی کنترل آثار فشارهای روانی (طارمیان و همکاران، ۱۳۷۹).
میزان فشار های روانی در زندگی را نمی توان به صفر رساند. اما همواره راههابی برای مقابله با آنها وجود دارد. برای مثال، می توان به گونه ای عمل کرد که منابع فشارهای روانی کاهش یابد. به علاوه، ایجاد تغییر در محیط فیزیکی یا شیوه زندگی، برخی منابع فشار زا را از بین می برد. معمولا «ارزیابی شناختی» فرد از موقعیت فشارزا، نحوه مراجعه او را با آن موقعیت مشخص می سازد. این ارزیابی های شناختی، همواره چارچوب منطقی ندارند و در بسیاری موارد، تحلیل های افراد از «موقعیت» مخدوش می گردد. مکانب روان درمانی شناختی نگر، این خدشه های منطقی را «خطاهای شناختی» می نامند. این خطاهای شناختی عمومأ فشارهای روانی شدیدی را به همراه دارند و در برخی موارد، سلامت روانی فرد و به دنبال آن جامعه را به طور جدی تهدید و اقدامات درمانی را اجتناب ناپذیر می کنند. نکته جالب این است در این میان این است که تا حدود زیادی می توان ارزیابی های صحیح شناختی را به کودکان و نوجوانان آموزش داد. پیامد چنین مداخله مفیدی، ایجاد تغییرات مثبت در نگرش آنان و در نتیجه، کاهش میزان فشار روانی است. ایجاد سازمان شناختی منطبق با واقعیت ها، به راستی مهارتی ارزشمند و ابزار بی همتای تامین بهداشت روانی است.
برای دانلود کامل این مبانی نظری لازم است فایل آن را خرید کنید...
