برای نمونه، اگر سؤال پژوهشی درباره نقش حمایت اجتماعی در سازگاری هیجانی با وقایع فشارزای زندگی باشد، در مرحله سنجش باید مشخص شود که هر یک از سازه های نامبرده چگونه اندازه گیری و سنجش می شوند.
به عبارت دیگر، حمایت اجتماعی را چگونه اندازه گیری کنیم؟
سازگاری هیجانی را چگونه بسنجیم؟
و یا چه رویدادهایی در زندگی فشارزا محسوب می شوند؟
در اینجا دو موضوع مستقل و در عین حال وابسته به یکدیگر به هم پیوسته) باید مد نظر قرار گیرد:
١. تعریف هر سازه یا مفهوم؛ (تعریف مفهومی متغیر)
٢. سنجش هر سازه با مفهوم (تعریف عملیاتی متغیر)
البته بین مرحله اول (زمینه یابی و اقدامات اولیه) و مرحله طرح سنجش و اندازه گیری (و همچنین مرحله تدوین طرح ) مرز قاطعی وجود ندارد، بلکه در اینجا بیشتر به لحاظ آموزشی و برای روشن ساختن مراحل مختلف پژوهش این مرزبندی به صورت دقیق و مجزا انجام می گیرد تا پژوهشگر تازه وارد با آگاهی از جزئیات کامل فرایند پژوهش بتواند گام به گام آن را پیگیری کند.
از این رو گاهی ممکن است حتی ملاحظات مربوط به سنجش و اندازه گیری به تدوین سؤالات پژوهشی شکل خاصی دهند.
اگر پژوهشگر بداند که برای سنجش یک پدیده راهی وجود ندارد، مطالعه آن بسیار مشکل (و شاید غیر ممکن خواهد بود؛ برای نمونه، مطالعه محتوای رؤیاها، آن چنان که در خواب اتفاق می افتند، موضوع بسیار جذابی است؛ اما در حال حاضر روش ممکن و قابل تصوری برای چنین مطالعه ای وجود ندارد.
بنابراین پژوهش در خصوص رؤیا در حین وقوع نمی تواند انجام گیرد و تنها می توان به یاد آوری رؤیاها پس از بیدار شدن افراد از خواب متکی بود و از آن طریق تصویرپردازیهای رؤیا را مطالعه کرد.
علاوه بر این، برخی از روشهای سنجش و اندازه گیری ممکن است فراسوی محدودیت زمانی یا توانایی مالی پژوهشگر باشد؛ برای نمونه، در تحقیق پیرامون فرایند خانواده درمانی، یادداشت برداری و ثبت متن مصاحبه ها و آموزش آزمونگر برای کدبندی و رمز گذاری (طبقه بندی آنها بسیار وقت گیر و پر هزینه است که این برای یک طرح پژوهش با امکانات مالی ناچیز نامناسب خواهد بود.
