بررسی و نقد پیشینه جریانی است به موازات و در تعامل با فرایند تدوین سؤال پژوهشی.

مرور و بررسی پیشینه با متون علمی مربوط به موضوع مورد مطالعه به چند دلیل ضرورت اساسی دارد:

١. برای سنجش چگونگی رشد و نحول پیشینه علمی و اینکه چه شکافهایی در آن وجود دارد و آیا در این زمینه پژوهشهای توصیفی اولیه به اندازه کافی انجام گرفته است یا خیر؟

۲. بررسی این نکته که پژوهشهای انجام شده موجود نا کجا به سوال یا سؤالات پژوهشی مورد نظر شما پاسخ می دهند؟

مطالعه پیشنهادی شما چه چیزی می تواند به پیشینه موجود بیفزاید؟

آیا واقعا نیازی به پژوهش دیگری وجود دارد؟ و آیا قبلا مشابه این مطالعه انجام نگرفته است؟

باید توجه داشت که تکرار یک مطالعه حتی با ایجاد کمی تغییرات در جزئیات آن) به ندرت مسئله مهمی برای مطالعه جدی محسوب می شود.

زیرا اولا به نظر نمی رسد که دو نفر هرگز بتوانند مطالعه ای را عينة شبیه به هم طراحی و اجرا کنند و در ثانی ایجاد تغيرات جزئی در چیزی که قبلا انجام گرفته است امری ساده و آسان است و به نظر نمی رسد که ضرورتی به این کار باشد مگر اینکه یافته های موجود دارای نقص روش شناختی یا ادعاهای عجیب باشد.

٣. مطالعه پیشینه در تدوین سؤال پژوهشی، در سایه نظریه با پژوهشهای گذشته، به محقق کمک کرده، می تواند یک چهارچوب نظری با مفهومی برای کار کردن در آن در اختیار او قرار دهد.

۴، مطالعه پیشینه در خصوص مراحل پژوهش و اندازه گیری و سنجش به محقق کمک می کند.

در واقع با ملاحظه مقياسها و روی آوردهایی که در پژوهشهای قبلی به کار گرفته شده است و همچنین با مطالعه ضعفها و قوتهای طرحهای پژوهشی قبلی، محقق بهتر می تواند طرح پژوهش خود را تدوین کند.

با حجم بسیار زیاد انتشارات در دنیای امروز و گسترش شاخه های مختلف علوم، ممکن است به هنگام مطالعه پیشینه علمی در حوزه های پژوهشی موجود، با حجم بزرگ و گسترده ای از اطلاعات روبه رو شوید.

مواجهه و رویارویی با آن همه اطلاعات ممكن است محقق را همانند غریقی در میان امواج متلاطم و پایان ناپذیر داده ها و اطلاعات قرار دهد که خود می تواند تجربه ای ترسناک و وحشت زا باشد.

برای اجتناب از سردرگمی و اتلاف وقت و انرژی، می توان از منابع اطلاعاتی متفاوتی که برای کمک به پژوهشگران وجود دارد استفاده کرد.

این منابع عبارت اند از: .. کارنماهای (کاتالوگهای) کتابخانه که غالبا وارد رایانه شده است و می توان با جستجوی موضوعی، تعداد منابع موجود در هر موضوع خاص را خیلی سریع به دست آورد.

۲. چکیده پژوهشهای روان شناختی که به دو شکل چاپی و دیسكت کامپیوتری موجود است.

شکل دیسکت کامپیوتری آن تب" تحت عنوان «سایکلیت.؟ وجود داشت که از سال ۱۹۹۸ با عنوان سایک اینفوه موجود است.

سایک اسکن" نیز چکیده تمامی نشریات تخصصی در قلمرو روان شناسی را به طور ویژه شهرست می کند، مانند چکیده مقالات در حوزه روانشناسی بالینی، روان تحلیل گری، روان شناختی که به طور جداگانه قابل دسترس است.

٣. نشریات ادواری موجود در حوزه مورد مطالعه محقق. بهتر آن است که عناوین مقالات منتشره در چند سال اخیر را در سه یا چهار نشریه مهم، که در حوزه مطالعه شما منتشر می شود، بررسی کنید.

۴. نمایه علوم و نمایه علوم اجتماعی که یکی از بهترین شیوه های مرور پیشینه را در اختیار پژوهشگر قرار می دهد.

بدین صورت که وقتی شما مقاله ای کلیدی را جستجو می کنید، این نرم افزار به طور خودکار تمامی مقالات مرتبط با آن را فهرست می کند.

۵. نشریه فهرست روز" نشریه ای است که صفحه عنوان تمامی نشریات را چاپ می کند، اعم از نشریات انجمن روان شناسی امریکا یا دیگر نشریاتی که به زبان انگلیسی به چاپ می رسد.

۶. نشریه مرور روان شناسی بالینی نشریه انجمن روان شناسی آمریکاست که مقالاتی را در خصوص نقد و بررسی موضوعات روانشناسی بالینی در حوزه های مهم پژوهشی، که به جنبه های کاربردی بالینی مربوط می شود، منتشر می سازد.

۷. کتابهای درسی. ویرایشهای جدید کتابهای درسی در حوزه مورد مطالعه محقق منبع بسیار خوبی برای بررسی متون علمی است.

چرا که این نوع کتابها در موضوع و زمینه ای که به آن می پردازند، غالبا پیشینه علمی موضوع مورد بحث خود را نیز ارائه می کنند.

برای نمونه کتاب برگینه و گارفیلد (۱۹۹۴) برای پژوهشهای روان درمانی و کتاب اسنایدر و فورسایت (۱۹۹۱) برای مقولات اجتماعی - بالینی، حوزه های مطالعاتی بسیاری را به طور فراگیر مورد بررسی قرار داده اند.

8. نقد و بررسی سالانه در روانشناسی که به نقد و بررسی موثق و معتبر تحولات و پیشرفتهای معاصر در تمامی حوزه های روان شناسی می پردازد .

البته نقد و بررسی سالانه مربوط به هر حوزه تخصصی در روان شناسی نیز به طور مستقل وجود دارد که در صورت لزوم می توان از آنها نیز استفاده کرد.