به عنوان مثال هدف اصلی در تحقیق اکتشافی، شناخت وضعیتی است که درباره آن آگاهی های لازم وجود ندارد، به عبارت دیگر، در این نوع تحقیق، محقق به دنبال دستیابی به اطلاعاتی است که با کمک آنها می تواند موضوع تحقیق را به خوبی بشناسد. بابراین، با این تعریف هر تحقیقی نیازمند انجام یک سری مطالعات اکتشافی است یعنی تحقیق اکتشافی زمینه ای است برای انجام تحقیقات مهم تر و گسترده تر. برخی از صاحب نظران، تحقيق اکتشافی را تحقیق بر آوردی نیز نامیده اند، به نظر آنها در این نوع تحقیق، هیچ فرصهای پیشنهاد نمی شود و مورد آزمون قرار نمی گیرد بلکه هدف آن تنها به دست دادن برآوردی از یک مسئله خاص است.

تحقیق اکتشافی را نمی توان تحقیق به معنای حقیقی آن دانست، بلکه در عوض نوعی مطالعه است که باعث وسعت بخشیدن به دیدگاه ها و اندیشه های محقق می شود. بنابراین، وظیفه تحقیق اکتشافی نه رسیدگی کردن به فرضیه های تحقیق است و نه جمع آوری اطلاعات در مورد مسئله تحقیق، بلکه ایجاد زمینه مناسب برای درک بهتر پدیده های مختلف با مساءله خاصی است که محقق، فاقد اطلاعات کافی در آن مورد است. تحقیق اکتشافی ممکن است به صورت های مختلفی انجام شود مانند خواندن متون و نوشته های مختلف، مصاحبه با افراد، مشورت با اساتید و صاحب نظران و...