معمولا والدین یا معلمین به سبب مشاهده اعمالی از کودک به نظر می رسد نسبت به گروه سنی او در سطح بالاتری قرار دارد وی را به مشاور ارجاع می دهند. مشاور با استفاده از انواع آزمونها، بررسی شرح حال و مصاحبه با اطرافیان است که نسبت به تیزهوش یا نابغه بودن او تصمیم می گیرد. تیزهوش را فردی می دانند که دارای توانایی های برجسته بوده و قادر به انجام امور در سطح عالی است. این کودکان گاه نیاز دارند از آموزش و پرورش ویژه ای بهره مند شوند سیف نراقی، ۱۳۸۰). معمولا کودکان باهوش در یک یا چند توانایی از جمله توانایی هوش کلی، استعداد درسی ویژه، آفرینندگی و خلاقیت، توانایی های رهبری، ذوق و استعداد هنری و توانایی حرکتی بر دیگران برتری دارند. مشاوران میزان این تفاوت ها را با استفاده از مصاحبه، اجرای آزمونهای استاندارد هوش و خلاقیت تعیین می کنند. گاه تصور می شود افراد باهوش یا نابغه مشکلی نداشته و نیاز به بهره گیری از خدمات مشاوره ای ندارند. اما واقعیت این است که تیزهوش و نابغه هم به سبب اختلافشان با اکثریت افراد جامعه مشکلاتی دارند (ریم، ۱۳۸۴).
فشارهای وارده از سوی والدین و اطرافیان، توقع و انتظار دیگران از این افراد، و انتظار برآوردن آرزوهای تحقق نیافته از سوی والدین، و سختی پذیرش در جمع همسالان به ویژه در صورت تحصیل در مدارس عادی نمونه هایی از این مشکلات است. مشکل دیگر این افراد معروف و مشهور شدن توسط رسانه های جمعی و مطبوعات است. اغلب این افراد چنین وضعیتی را ناخوشایند میدانند (هاو، ۱۳۸۰). رفع یا کاهش این گونه مشکلات و پرورش استعدادها نیازمند بهره گیری از خدمات مشاوره ای است. بهره هوشی و توان بالای یادگیری این افرادگاه این تصور را که اینان در یادگیری نیاز چندانی به تلاش و صرف دقت ندارند ایجاد می کند. در صورتی که این تصور غلط است و باید اصلاح شود واقعیت این است که خلق عالی ترین شاهکارها یا اختراع و اکتشاف بزرگترین فراورده های علمی پس از صرف ساعت ها وقت به دست آمده است. حتی نوابعی که تعليمات رسمی را پشت سر گذاشته اند پس از سالها کار و مطالعه غیررسمی موفق به خلق اثری شده اند (وین، ۱۳۸۵).
بنابراین تشویق به سخت کوشی، تلاش و صرف وقت از توصیه های مشاورین است مشکل دیگر کودکان تيزهوش برقراری ارتباط و پذیرش در گروه است. در بسیاری مواقع این افراد می توانند رابطه خوبی با دیگران به ویژه با بزرگترها برقرار کنند اما این حالت عمومیت ندارد هستند تیزهوشانی که نمی توانند رابطه قوی با سایر افراد به ویژه با اعضای گروه همسال خود برقرار کنند. گاه دیده شده که این حالت انزوا و گوشه گیری فرد را به همراه داشته است (احمدی، ۱۳۸۶). بررسی این مشکلات، تعیین عوامل ایجادکننده و کمک به کاهش و رفع آن در کنار باروری استعدادها از اهداف عمده مشاوره با این افراد است.
