انسان از جایگاه رفیعی در عرصه آفرینش برخوردار است. به طوری که خداوند کریم در سوره مبارکه بقره آیه ۲۹ می فرماید ما انسان را خلیفه و جانشین خود در روی زمین قرار دادیم. با این وجود دین مبین اسلام انسان را با ویژگی های دوگانه توصیف می کند. در وجود انسان از یک سو روح الهی و فطرت خداجو قرار دارد «فطرة الله التي فطر الناس عليها» این فطرت الهی است که مردمان را بر وفق آن آفریده است (سوره روم آیه ۳۰) و از سوی دیگر دارای هوای نفس است به طوری که در سوره فرقان آیه ۴۳ میفرماید آیا دیدی کسی را که هوای نفس خویش را معبود خود قرار داده است (سوره فرقان آیه ۴۳) قرار دارد. بر اساس تعالیم اسلامی چنانچه فرد هدایت شود و از قوانین الهی پیروی نماید هرگز بعد منفی بر او مسلط نخواهد شد. انسان با این ویژگی قادر است در جهت های مختلفی حرکت کند. از یک سو می تواند موجودی مثبت، فعال، سازنده و مسئولیت پذیر باشد، منطقی و مستدل فکر کند، تصمیمات مناسب و سودمند اتخاذ کند، فرد مفیدی برای خود و جامعه باشد و از سوی دیگر می تواند فردی منفی، غیرمنطقی، مسئولیت ناپذیر، پرخاشگر و آسیب زننده به خود و اجتماع باشد. بروز و تداوم هر کدام از این ابعاد تحت تأثیر متغیرهای مختلفی مانند زمینه های ژنتیک، خانواده، دوستان و تحولات دوران رشد قرار میگیرد. نوع آموزش و راهنمایی که فرد از آن برخوردار می شود به این تحولات جهت می دهد.