تنوع و تعدد افراد استثنایی به گونه ای است که هر کودک استثنایی می تواند دارای ویژگیهای منحصر به فردی باشد. از نظر علت شناسی یک بیماری ممکن است از چند عامل تاثیر گرفته باشد و یا یک عامل در افراد مختلف علائم گوناگونی ایجاد نماید علائم عقب ماندگی یا ناسازگاری ممکن است مربوط به عوامل ارثی، ضربه و آسیب مغزی، بیماری های عفونی و ... باشد. درجات بروز اختلال رفتاری ممکن است از حد خفیف تا بسیار شدید و عمیق در نوسان باشد. رویکردهایی که در زمینه واژه کودکان استثنایی در کشورهای مختلف وجود دارند می تواند تعداد طبقات را افزایش و یا کاهش دهد. مثلا مارلند (۱۹۷۲) کودکان استثنایی را در ۹ گروه جای داده است ولی در انگلستان کودکان استثنایی تحت عنوان کودکان ویژه در ۱۱ گروه طبقه بندی می شوند. (نراقی، نادری، ۱۳۸۰) برخی از افراد وجود دارند که دارای چندین مشکل هستند و چون طبقه بندی خاصی برای آنان درنظر گرفته نشده است آنها را تحت عناوین مختلف طبقه بندی می نمایند. با توجه به موارد فوق طبقه بندی های متعددی از کودکان استثنایی وجود دارد که از این میان به ۳ طبقه بندی اشاره می شود.