CBT اقدام به تغییر محتوای افکار، باورها و نگرش ها کرده و بر تفسیر وقایع به وسیله بررسی و ستیزه عقلانی موقعیت های جایگزین تمرکز می کند. CBT با توان بخشی شناختی متفاوت است. در توان بخشی شناختی روی اختلالات به وجود آمده ناشی از اسکیزوفرنی در حافظه، تمرکز و سرعت پردازش اطلاعات متمرکز می شود. اولین اثر مکتوب ناشی از اقدام درمانی شناختی به منظور مقابله با اسکیزوفرنی ۵۰ سال پیش منتشر شد. بک ۱۹۷۶) در یک مطالعه موردی خود به استفاده از تکنیک های شناختی برای درمان هذیان اشاره کرد. پژوهشهای دیگر، بیشتر بر مدیریت توهم و هذیان به وسیله روش های شناختی رفتاری تاکید کرده اند(وات، پاول و آستین ۱۹۷۳) آلفورد، فلیس و روتبلوم ۱۹۸۲، ۳۱۸).

مطالعات بعدی بر کارکرد این نوع درمان بر علائم مثبت، کارکرد اجتماعی، تبعیت از درمان، مقابله و درک بیماری و اعتماد به نفس تمرکز کرده اند (هادوک، اسلاید، بنتال، رید و فاراگر۱۹۹۸، تاریر ، لوسون و بارو كاق ۱۹۹۱). در دو دهه اخیر میلادی مطالعات شناخت رفتاری بر روی علائم مثبتی که به رغم مصرف کافی دارویی باقی مانده اند، انجام شده است (هادوک، بنتال و اسلاید۱۹۹۶)، بردشاو ۱۹۹۳ ). داروهای مورد نظر محققان در این تحقیقات، داروهای استاندارد و ضد روان پریشی غیرعادی بوده اند. اما در مورد صرفه اقتصادی و تاثیرگذاری بسیار مفید کلوزاپین تحقیقی انجام نشده است.