مشاوره نیز تلقین یا مجبور کردن فرد به انجام یک فعالیت نیست بلکه کوششی است جهت شناخت مشکل و ارائه راه حل های ممکن، بنابراین در مشاوره با فردی که دارای مشکلی است روبرو هستیم.
از اهداف عمده راهنمایی و مشاوره یاری رساندن، تغییر رفتار، افزایش توانایی برای سازگاری با محیط، افزایش توانایی در برقراری ارتباط و توانایی برای اخذ تصمیم درست است.
راهنمایی و مشاوره از دیرباز مورد توجه بوده است اما در گذشته بدون رعایت اصول علمی و بیشتر به شیوه پند دادن انجام می شده است. امروزه این رشته به عنوان یک علم مطرح شده و برای بررسی و انجام آن از انواع روش های علمی بهره گرفته می شود. در ایران از سال ۱۳۳۲ به بعد رشته راهنمایی و مشاوره به شکل علمی مطرح و مورد توجه قرار گرفت.
در حال حاضر متخصصان روان شناسی و مشاوره در این زمینه تخصص دیده و مشغول فعالیت هستند. علاوه بر این چندین دانشگاه به امر تربیت نیروی متخصص در رشته راهنمایی و مشاوره مشغول هستند.
راهنمایی و مشاوره علمی است که با وجود تشابه با سایر علوم نزدیک خود با آنها متفاوت است. به عنوان مثال مشاوره و روان درمانی بسیار به هم نزدیک هستند. این نزدیکی موجب شده گاه آنها را یکی تصور کنند اما در اصطلاح متفاوت و مجزا از یکدیگرند.
از ویژگی های مهم مشاور علاوه بر تخصص، علاقه به مردم، هوشیاری نسبت به محیط، توانایی برای ادراک دیگران، حس احترام و نوع دوستی، توانایی در شناخت استعدادها و مشکلات افراد و ارائه راه حل های ممکن است.
برای انجام مشاوره مؤثر از روش گوش کردن و پاسخ دادن استفاده می شود. گوش کردن یک فن مشاوره ای است که با شنیدن عادی تفاوت دارد. در این فن مشاور دقت و علاقه خود را به سخنان مراجع نشان داده و با حرکات چهره پیام های خود را منتقل می کند.
پاسخ های ارائه شده توسط مشاور نیز به چند دسته تقسیم می شود که در طی آن اطلاعات منتقل شده و ارزیابی صورت می گیرد. مشاوره علمی فرایندی است که در طی چندین مرحله انجام می پذیرد. در خلال این مراحل میتوان نسبت به مشکل آگاهی یافته، برای آن راه حل هایی ارائه داد و به بررسی نتایج حاصله آن پرداخت.
