توجه به تفاوت های فردی اعم از جنبه های هوشی، روانی و هیجانی از یک سو و تنوع رشته های تحصیلی و تخصصی شدن آنها همچنین نیاز جامعه به انواع رشته های تخصصی از عواملی بودند که احساس نیاز به مشورت در امور تحصیلی را شدت دادند.
به این ترتیب شاخه و رشته علمی راهنمایی و مشاوره تحصیلی شکل گرفته و گسترش یافت. تنوع و پیچیدگی مشاغل از علل دیگر شکل گیری علم راهنمایی و مشاوره تحصیلی است.
در گذشته های دور انتخاب شغل حالتی موروثی یا محیطی داشت. به این شکل که فرد یا شغل پدر را انتخاب می کرد یا به مشاغل موجود در محیط نزدیک زندگی روی می آورد.
این امر صرفنظر از علاقه و تمایل فرد از روی ناچار انجام می پذیرفت اما به تدریج بر تعداد و تنوع مشاغل افزوده شده و صحبت از ظرفیت پذیرش و چگونگی کسب توانایی جهت جذب بازار کار به میان آمد.
این موارد بر ضرورت استفاده از راهنمایی و مشاوره تحصیلی که زمینه ساز کسب توانایی های شغلی است افزود. به این ترتیب استفاده از این نوع مشاوره در مراکز و مؤسسات آموزشی معمول شد.