تشخیص اختلال افسردگی اساسی (MDD) به وجود یک دوره افسردگی اساسی به علاوه غیبت حالات دیگری از قبیل بروز قبلی یک دوره مانیک (در صورت اخير، تشخیص اختلال دو قطبی داده خواهد شد).
همچنین لازم است که وجود عوامل جسمی که ممکن است باعث ایجاد یا طولانی شدن افسردگی شده باشد و نیز افسردگی ناشی از داغدیدگی و سوگواری معمولی و اختلالات فکر زیرساز آن رد شود.
شرح حال جوی و آلیسون سه نکته مهم را درباره تشخیص اختلال افسردگی اساسی در کودکان و نوجوانان مشخص می کند (هامن و رودلف، ۲۰۰۳): .
همان معیارهای DSM که برای تشخیص افسردگی در افراد بزرگسال به کار می رود، در مورد کودکان دوره دبستان و نوجوانان هم قابل اطلاق است. از آنجا که رفتارهای برهم زننده کودکان در مقایسه با رنج و ناراحتی درونی و ذهنی آنها آسان تر قابل مشاهده است و جلب توجه می کند، علائم عاطفی افسردگی در کودکان می تواند به آسانی نادیده گرفته شود.
بعضی ویژگی های افسردگی احتمالا در کودکان و نوجوانان بیش از بزرگسالان شایع هستند - به ویژه خلق حساس و زودرنج کودکان و نوجوانان مبتلا به MDD غالبا از حیث علائم بیماری و نرخ شیوع و رجوع آنها به افراد بزرگسال شبیه هستند (بیر میهر و همکاران، ۲۰۰۶).
مع هذا در مقایسه با افراد بزرگسال، نوجوانان افسرده ای که در درمانگاه ها دیده می شوند تقریبا به طور مطلق از افسردگی بار اول رنج می برند و در خطر بیشتری برای بروز اختلال دو قطبی قرار دارند.