اولا، دلایل ارایه شده در بخشی از نگرش فرویدی و نوفرویدیستها و همینطور این نظریه که جنون بر اثر نبوغ ایجاد می شود، منتفی است. علاوه بر این غیر از گزارش های نظری، هیچ مدرکی دال بر روی دادن پدیده تکوین ناخودآگاه ارائه نشده است. در مورد اعتبار این گزارش ها که به عنوان مدارکی جهت نظریه های تفکر خلاقانه ارایه شده، پرسش های فراوانی مطرح است. در بررسیهای تجربی، هیچ مدرکی دال بر مراحل فرضی تفکر خلاقانه و یا روشنگری بر مبنای تکوین ناخودآگاه به دست نیامده است. علاوه بر این هیچ مدرک قانع کننده ای در مورد نائل شدن به بصیرت درونی در خلال تفکر خلاقانه در دسترس نیست. روانشناسان گشتالت و پیروان آنها، فرضیه جهش های بصیرت را مطرح ساخته بودند و می پنداشتند که این جهشها، به ظهور ناگهانی به راه حل کامل مسایل منتج می شود. بر خلاف نظریه گشتالت، پس از بررسی های علمی که در مورد بصیرت انجام گرفت، آشکار شد که راه حل مسایلی که بواسطه بصیرت به دست می آید، بستگی به دانش فراگیر شخص نسبت به نوع مسئله دارد. همچنین دلایل کمی برای این نظریه وجود دارد که تفکر خلاقانه بر مبنای بسیاری از ترکیب های تداعی کننده بوده و این ترکیب ها بطور اتفاقی تا وقتی صورت می گیرد که ترکیب ابتکاری مناسب پدید آید. در طی سالیان، روش های آموزش خلاقیت بر مبنای مفاهیم تفکر واگرا و جانبی و جلسات مشکل گشایی گروهی گسترش پیدا کرده است. هر دو عقیده ریشه در نگرش نبوغ آمیز دارند؛ خصوصا عقیده ای که عنوان می دارد تفکر خلاقانه از توان استثنایی برخوردار بوده و مرتبط با تجارب گذشته ما نیست. پژوهش ها نشان میدهند که در آزمون های خلاقیت که بر مبنای تفکر واگرا شکل گرفته اند، نمی توان روند خلاقیت را در موقعیتهای زندگی پیش بینی نمود و دانشمندان بر این باور نیستند که فرایند اندیشه آنان بر اساس تفکر واگرا است. روش مشکل گشایی گروهی، که به منظور تسهیل در تفکر واگرا پدید آمده بود، در عمل نشان داد که در ایجاد خلاقیت کارآمد نیست.